Pierwsze skojarzenia z Łodzią? Smutne przemysłowe miasto? Okazuje, że pałace łódzkich przemysłowców zostały wspaniale odrestaurowane i zamienione w niezwykle atrakcyjne muzea. Do czołówki sztandarowych atrakcji Łodzi typujemy Muzeum Kinematografii w dawnym pałacu Scheiblera. Tutaj miłośnicy kina, jak i historycznych wnętrz powinni być zachwyceni. Zapraszamy zatem na opowieść o tym niezwykłym budynku.
Scheibler, czyli o królu bawełny z Łodzi
W Łodzi było 3 królów bawełny: Karol Scheibler, Izrael Poznański i Henryk Grohman. Spacerując po Piotrkowskiej spotkasz ich pod numerem 30/32.
Poznajmy zatem postać Karola Scheiblera, zanim zaczniemy szwendać się po jego domu.
Karol Wilhelm Scheibler (1820-1881) pochodził z Nadrenii. Jego ojciec prowadził fabrykę sukna, a sam Karol już w wieku 18 lat kierował przędzalnią wuja. Zajmował się też handlem angielskimi maszynami włókienniczymi. W 1848 przeniósł się do Ozorkowa, by kierować przędzalnią należącą do wuja Schössera. W 1852 rozkręcił pierwszy swój biznes w Łodzi, a 1855 uruchomił tutaj pierwszą fabrykę. Dzięki ślubowi w 1854 z bogatą Anna Werner (córka fabrykanta ze Zgierza) wreszcie miał środki na rozruch poważnej inwestycji, bo aż 43 tysiące rubli wniosła panna w posagu.
 |
 |
Jego nos wyczuł zawirowania z importem bawełny z USA podczas wojny secesyjnej. Udało mu się odpowiednio wcześniej zgromadzić zapasy bawełny, także dzięki majątkowi Anny. Został królem sytuacji, a zapasy odprzedawał za 3 razy wyższą cenę oraz skupował majątek tych, którym powinęła się noga.
Karol Wilhlem Scheibler odszedł z tego świata, pozostawiwszy majątek szacowany na 14 milionów rubli, a Anna (zm. 1921) kontynuowała działania, które nazywamy teraz społeczną odpowiedzialnością biznesu. Jej ulubionym zięciem był Edward Herbst, który mieszkał z Matyldą prawie po sąsiedzku.
Jakość w zakładach Scheiblera
Warto przy okazji wspomnieć o wysokiej klasie produktów z fabryk Scheiblera. Wyroby były tak dobre, że fabrykant uzyskał prawo znakowania ich herbem Cesarstwa Rosyjskiego. Kolejnym wyróżnieniem był złoty medal przyznany w 1878 na wystawie światowej w Paryżu.
Scheibler i robotnicy
Na plus należy zapisać Scheiblerowi, że dbał o swoich pracowników. Stworzył wielkie osiedle robotnicze na terenie zwanym Księży Młyn. Prawdziwe miasto w mieście obejmowało nie tylko domy dla robotników (famuły), ale też zaplecze medyczne, szkołę, remizę, sklepy, kościół, elektrownię i gazownię. Mówiono, że można było przepracować całe życie dla Scheiblerów, a nigdy nie być w Łodzi – wszystko przecież było na miejscu. Nie można jednak zapominać, że to dzięki ich ciężkiej pracy jego rodzina żyła w przepychu.
Dom Scheiblera
Dom Anny i Karola Scheiblerów przy Rynku Wodnym (obecnie plac Zwycięstwa) powstał w latach 1855-1856 jako skromny parterowy dom. Dopiero 10 lat później gniazdo rodziny przemysłowca rozbudowano według projektu Jana Karola Mertschinga, który także projektował fabrykę Scheiblera oraz wiele budynków przy Piotrkowskiej. Neorenensansowy dom wreszcie odzwierciedlał pozycję właściciela w mieście.
Kolejna przebudowa (1884-1887) nastąpiła już po śmierci Karola Wilhelma. Nadała siedzibie Scheiblerów charakter miejskiego pałacu. Tym razem skorzystano z usług warszawskiego architekta Edwarda Augusta Lilpopa. Jak dla nas z zewnątrz wygląda skromnie jak na możliwości finansowe rodziny. Co sądzisz?
Ciekawostka: również Lilpop zaprojektował niezwykłą kaplicę dla Scheiblerów na cmentarzu przy Ogrodowej. Lilpop był szwagrem Anny.
 |
 |
Wystrój pałacu Scheiblera w Łodzi
Skoro już coś wiemy o Scheiblerze, to zajrzyjmy do wnętrza pałacu, który jak tak zacną rodzinę przystało oczywiście miał i salę balową.
Eklektyzm wystroju pomieszczeń onieśmiela zdobieniami, a elementy wyposażenia – piece, boazerie, tapety, meble sprowadzano z Niemiec, Francji etc. Doborem i zamawianiem elementów wyposażenia podobno zajmowała się osobiście Anna.
Nas najbardziej zachwyciły piece.
 |
 |
Moda na Orient nadal trwała, więc i Scheiblerowie zażyczyli sobie pokoju mauretańskiego (palarnia).
I na tym zakończymy relację na temat wnętrz, bo zabralibyśmy Ci radość z samodzielnego odkrywania wystroju.
Gdy będziesz na miejscu, przyjrzyj się także malowidłom na suficie – miejscami można mieć wątpliwości co do talentu autora.
Dodamy jedynie, że Scheiblerowie mieszkali w pałacu do 1932 roku.
 |
 |
Muzeum Kinematografii – największe atrakcje
Skoro już poszwendaliśmy się po luksusowych wnętrzach, nadeszła pora, by zachęcić Cię do odwiedzenia Muzeum Kinematografii, które ma siedzibę w budynku, który „występował” w wielu filmach. Pamiętasz „Ziemię obiecaną” A. Wajdy?
Zabytki w Muzeum Kinematografii
Jak pewnie się spodziewasz, nie mogło zabraknąć na wystawie historii kinematografii pierwszych urządzeń, od których wszystko się zaczęło, w tym latarni magicznej, o której wspomnieliśmy przy okazji wizyty w Kielcach.
Niektóre urządzenia to kopie, więc można ich dotknąć, pokręcić korbką itd. Lepiej upewnij się, zanim zaczniesz się bawić, bo oznakowania obiektów nie są jednoznaczne.
W starym kinie
Spora część wystawy poświęcona została łódzkim kinom, rozrywce bardzo popularnej w robotniczym mieście. Nazwę jednego z nich kojarzy wiele osób z całej Polski, a to dzięki serialowi. Chodzi o kino Urania, które prowadził Théodore Junod, czyli ojciec Eugeniusza Bodo.
Pamiętasz cykl programów pana Stanisława Janickiego „W starym kinie”? Jeśli sprawiało Ci radość oglądanie starych filmów, to ta część wystawy powinna Cię wciągnąć na dłużej – można podziwiać zdjęcia przedwojennych gwiazd, plakaty, kolekcje wycinków prasowych, bilety i inne pamiątki z czasów „złotej ery polskiego kina”.
Pamiątki z planów
Lubisz wersję „Akademii pana Kleksa” z Fronczewskim? Kostiumy z filmu przywołują miłe wspomnienia. Zdjęć z planów, pamiątek jest dużo więcej – nawet tron faraona, na którym zasiadał Jerzy Zelnik, czy kostiumy z filmu „Krzyżacy”. Nie mogło oczywiście zabraknąć i pamiątek z Szuflandii
And the winner is…
Gdzie można zobaczyć figurkę Oskara z bliska? Właśnie w Łodzi można przyjrzeć się statuetce, którą otrzymał w 2015 roku reżyser Paweł Pawlikowski za film „Ida”.
Fotoplastikon
Dla fotoplastikonu miłośnicy filmu Vabank przyjeżdżają do Łodzi, by zobaczyć na żywo to niesamowite urządzenie. Czym jest ów sławny fotoplastikon?
 |
 |
Ten, który możemy podziwiać w Łodzi, pochodzi z ok. 1900 roku. Jest to 1 z 6 zachowanych egzemplarzy na świecie. Urządzenie zwane Kaiser-Panorama skonstruował po raz pierwszy w 1880 roku berlińczyk August Fuhrmann (1844-1924), udoskonalając poprzednie tego typu urządzenia. Cała atrakcja polega na oglądaniu przezroczy stereoskopowych. Miłej zabawy.
Machulski i Kingsajz
Pamiętasz Kingsajz? „Krasnoludki są wśród nas”, a wszystko było dla nich ogromne. Wychodząc z pałacu Scheiblera, nie zapomnij zajrzeć za budynek. Nam od razu przed oczami stanął biedny Olo i torturujący go okrutny Kilkujadek.
Bajki w Muzeum Kinematografii
Niestety w lutym 2024 trwał remont i zmiana ekspozycji na poddaszu, w części poświęconej bajkom. Wielka szkoda, ale jest dzięki temu pretekst, by wrócić do Łodzi. Gości Muzeum Kinematografii witają już przed drzwiami dwa koty – Filemon i Bonifacy. Ciekawe, kogo spotkamy w środku po remoncie.
Podsumowanie
Wnętrza pałacu Scheiblerów robią wrażenie, bo Annę Scheibler stać było na luksusową siedzibę. W końcu była najbogatszą łodzianką, lecz jednak Poznańscy mieli większy rozmach naszym zdaniem
Jeśli zaś chodzi o wystawę poświęconą kinematografii, to ewidentnie eksponaty ledwie się mieszczą w niektórych salach. Do tego od zwiedzających było aż gęsto, co było to męczące i mocno utrudniało skoncentrowanie się na opisach eksponatów. Jeśli będziesz mieć okazję odwiedzić Łódź w tygodniu, to zdecydowanie wtedy zajrzyj do muzeum, a nie w weekend, gdy próby dopchania się do fotoplastikonu były lekko irytujące. Pomieszczenie, w którym znajduje się fotoplastikon, zdecydowanie jest za małe, by można było w pełni podziwiać urok tego niezwykłego urządzenia.
