Monastyr Sokolski, mimo że bardzo młody, gdy porówna się go chociażby z niezwykłym monastyrem Rilskim, ma w sobie coś – wyczuwalną dobrą energię. To, że jest niewielki, wręcz kameralny to jego wielki atut. Chociaż gdzieś czytaliśmy opinię, że to duży monastyr. Przekonaj się, jak Ty odbierzesz to miejsce. Za murami skrywa się uroczy ogród, rozpościera się piękny widok na okoliczne wzgórza i zachwyca niesamowita cisza. Gdzie znaleźć to kojące miejsce? Tylko kilka kilometrów wyżej niż znakomity skansen Etar.
Jak trafiliśmy do monastyru Sokolskiego
Nocowaliśmy w centrum Gabrowa, wstaliśmy bardzo wcześnie (normalka) i ruszyliśmy w stronę skansenu Etar. Dotarliśmy na tyle wcześnie przed otwarciem, że postanowiliśmy przez zwiedzaniem starych domów pojechać kawałek dalej i zobaczyć monastyr Sokolski pw. Zaśnięcia Matki Bożej – Соколски манастир „Успение Богородично“. To był strzał w 10. Aktualne informacje o warunkach zwiedzania najlepiej sprawdzić na stronie monastyru.
Byliśmy pierwszymi i jedynymi gośćmi o tak wczesnej porze. Zimno górskiego poranka zaczęło już lekko przełamywać wznoszące się coraz wyżej słońce.
Dopiero gdy wracaliśmy do auta, podjechał samochód i wysiadła z niego pani, która jak przypuszczamy, pracuje w klasztornym sklepiku z dewocjonaliami.
Mamy nadzieję, że i Tobie uda się dotrzeć na tyle wcześnie, by w ciszy i spokoju docenić urok monastyru Sokolskiego.
Monastyr Sokolski – jak to się zaczęło
Oficjalna historia monastyru Sokolskiego zaczęła się w 1833 roku, gdy zbudowano niewielką drewnianą cerkiew, którą dość szybko rozebrano i przystąpiono do budowy solidnego budynku. Nową świątynię wybudowano w ekspresowym tempie między majem a sierpniem 1834. Okoliczni mieszkańcy wspierali datkami budowę świątyni oraz klasztornych zabudowań, a za budowę odpowiadał mistrz Konstanty z Pesztery (Константин от Пещера, 1795 – 1885).
Oficjalnie monastyr działa od 15 sierpnia 1834 roku, gdy poświęcił to miejsce metropolita Wielkiego Tyrnowa Hilarion Makariopolski (Иларион Макариополски).
Do roku 1959 monastyr sokolski był monastyrem męskim, a dopiero od 1959 przekształcono go w żeński pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP.
W Gabrowie od roku 1839 archimandryta Josif Sokolski założył także monastyr żeński pw. Zwiastowania Pańskiego („Свето Благовещение“), który został zniszczony w 1959 przez władze komunistyczne. Mniszki przeniosły się do monastyru sokolskiego, gdzie w 1968 założyły m.in. kaplicę pw. Zwiastowania Pańskiego.
Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej
Wystój cerkwi nabrał blasku dopiero w latach 60. XIX wieku, lecz nie dane nam było zobaczyć wystroju osobiście. Na zdjęciach dostępnych w Internecie prezentuje się bogato.
Freski wykonał Paweł Zograf i jego syn Nikola z pobliskiej Szipki, a jedną z ikon wykonał słynny Zachariasz Zograf (1810-1853).
Ikonostas pochodzi z 1862 roku, a dzwon cerkiew zyskała dzięki darczyńcy pochodzącemu z Gabrowa, a żyjącemu w Odessie.
Skąd nazwa monastyru
Monastyr zwie się Sokolskim od nazwiska swojego założyciela Josifa Sokolskiego (Йосиф Соколски, 1786-1879), który ponadto utworzył w 1836 szkołę przy monastyrze. Spotkać można też nazwy Gabrowski Sokolowski, Gabrowsko-Sokolski monastyr (Габровски манастир, Соколовски манастир, Габровско-Соколски манастир).
Josif Sokolski przybył tutaj wraz ze swoim towarzyszem, mnichem o imieniu Agapios (Агапий). Wybrali malowniczo położony skalny taras na miejsce, gdzie powstanie nowy monastyr. Sokolski pozostał pod Gabrowem aż do 1860 roku, a resztę życia spędził w Kijowie, w słynnej Ławrze Pieczerskiej (Києво-Печерська лавра, od 1990 zabytek na liście UNESCO).
Walka o niepodległość
Jak pewnie już wiesz, Bułgarzy zmagali się dziesiątki lat z turecką okupacją, a XIX wiek to czas burzliwy, gdyż Bułgarzy starali się wreszcie zrzucić otomańskie jarzmo.
Monastyr Sokolski także został włączony w działalność konspiracyjną. Tutaj działał m.in. Canko Christow Diustabanow (Цанко Христов Дюстабанов, 1844-1876), który brał udział w powstaniu kwietniowym 1876 roku – największym zrywie Bułgarów. Skończył na stryczku, a w monastyrze przechowywana jest jego szabla.
W czasie wojny rosyjsko-tureckiej na terenie monastyru działał szpital.
Źródełko na dziedzińcu monastyru
Dziedzińcowi dodaje uroku źródełko (czeszma – чешма, tur. çeşma) – fontanna z 8 kranami. Ten uroczy element dodano w 1868 roku i był to kolejny dar, który otrzymał monastyr.
Wiadomo, że fontanna wyszła spod ręki darczyńcy i jednocześnie mistrza Nikoły Ficzewa (Никола Фичев, 1800-1881), znanego także jako Колю Фичето. Zwiedzając Bułgarię można natknąć się budowle jego projektu m.in. Drjanowie, Welikim Tyrnowie (Дряново, Велико Тьрново).
Podsumowanie
Monastyr Sokolski oddalony jest od miasta Gabrowo o ok. 15 kilometrów, kilka kilometrów pod górę od Regionalnego Muzeum Etnograficznego Etar (Регионален етнографски музей на открито „Етър“). Ze skansenu można także wybrać się tutaj w ramach pieszej wycieczki.
Blisko stąd na przełęcz Szipka. Położenie w otoczeniu takich atrakcji sprawia, że nie trzeba szczególnie zbaczać z trasy, by tutaj trafić.
Miejsce urocze, malownicze, zaciszne, a jednocześnie ważne na duchowej i patriotycznej mapie Bułgarii. Będziesz w okolicy Gabrowa i Szipki? Zajrzyj, choćby na kwadrans.
